Ο θάνατος του Στάλιν

Η ταινία "Ο θάνατος του Στάλιν" ίσως να άφησε μερικούς θεατές με απορίες. Ήταν κωμωδία, σάτιρα, ή σοβαρό φιλμ; Η σκηνοθεσία δημιουργούσε ένα τέτοιο ερώτημα διότι βασίστηκε σε ένα βιβλίο κόμικς. Ο βίος και η δικτατορική άσκηση της εξουσίας όμως του "πατερούλη" δεν αφήνουν καμμιά απορία για την σκληρότητά του.

Στην πραγματικότητα είναι ένα απολύτως σοβαρό και αξιόλογο φιλμ που αφηγείται τα ιστορικά γεγονότα μετά τον θάνατο του Στάλιν. Η ελαφρά ειρωνεία που διαπερνά την ταινία συγκαταλέγεται στα προτερήματά της. Εδώ τονίζεται κυρίως η βάναυση, διεστραμμένη προσωπικότητα του Μπέρια, του πρωτοπαλλήκαρου και συνεργού του Στάλιν σε όλα του τα εγκλήματα. Φωτίζεται επίσης η γελοία πλευρά που υπάρχει σε κάθε δικτατορία καθώς στην προσπάθειά τους να κρατήσουν την εξουσία, οι δικτάτορες πάντοτε, εκτός από επικίνδυνοι, καταντούν και γελοίοι. Όταν πεθαίνει ο Στάλιν, οι διάδοχοι μάχονται για το ποιός θα πάρει τη θέση του. Τον τραχύ Νικήτα Χρουτσώφ ερμηνεύει πολύ καλά ο Στηβ Μπουσέμι ενώ γνωρίζουμε επίσης τον ήρεμο Μαλένκοβ, τον θρυλικό Ζούκοφ, δύο από τα τραγικά παιδιά του Στάλιν και φυσικά τον Μπέρια, τον οποίο ερμηνεύει επίσης πολύ καλά ο Σάϊμον Ράσελ Μπηλ. Αυτός ο Υπουργός Εσωτερικών του Στάλιν υπήρξε βιαστής ανηλίκων κοριτσιών, ένα απίστευτα προβληματικό άτομο που συναγωνιζόταν σε βιαιότητα και συμπλέγματα κατωτερότητας μόνο με τον ίδιο τον Στάλιν. Η ταινία ακολουθεί τα ιστορικά γεγονότα και ο θεατής μπορεί να μάθει άγνωστες λεπτομέρειες για την εποχή. Η σκηνοθεσία είναι του Armando Iannucci.

Λίγα λόγια για τον Στάλιν και τα πεπραγμένα του: 

Είκοσι εκατομμύρια ανθρώπους (εξήντα εκατομμύρια αν υπολογιστούν και οι απώλειες του πολέμου και του λιμού) καθάρισε ο Στάλιν και στο ερώτημα αν ήταν πιο παρανοϊκός από τον Χίτλερ δεν υπάρχει απάντηση. Κατ’αρχήν διότι οι παρανοϊκοί δικτάτορες σ’όλη την διάρκεια της ιστορίας είναι ίδιοι. Έχουν περάσει άσχημα παιδικά χρόνια ή έχουν κάποια ψυχική ασθένεια. Από την εποχή του Καλλιγούλα έως εκείνη του Μάο και του Πολ Ποτ θα ξεσπάσουν τα αιμοδιψή τους ένστικτα στον αθώο κόσμο, η μανία καταδίωξης θα τους κάνει να τρομοκρατούν τους πάντες και ούτω καθ’εξής. Συνήθως στρέφονται κατά της διανόησης, μερικές φορές και κατά της εκκλησίας ενώ ορισμένοι χρησιμοποιούν την θρησκεία σαν άλλοθι για τα εγκλήματά τους, βλ. Χομεϊνί. 

Και ενώ για τον Χίτλερ έχουν γραφτεί εκατοντάδες βιβλία και έχουν γυριστεί εκατοντάδες ταινίες και δικαίως, για τον Στάλιν δεν έχει γίνει το ίδιο. Χρειάστηκε να περάσουν χρόνια. Πάντως μισούσε δυστυχώς και αυτός τους Εβραίους με το ίδιο μένος και έγραφε πύρινους λόγους εναντίον τους. Δεν άφησε την κόρη του (την οποία υποτίθεται ότι υπεραγαπούσε) να παντρευτεί τον αγαπημένο της γιατί αυτός ήταν Εβραίος. Τελικά εκείνη πήρε έναν άλλο Εβραίο, τον οποίο ο πατέρας της δεν θέλησε ποτέ να γνωρίσει. Η γυναίκα του Στάλιν αυτοκτόνησε μετά από έναν καυγά με τον σύζυγό της, τον οποίο κατηγόρησε ότι βασάνιζε τόσο την ίδια, όσο και τον γιο τους, (που κατέληξε αλκοολικός) αλλά και τον σοβιετικό λαό. Έναν άλλο γιο, από τον πρώτο γάμο του, που πιάστηκε από τους Γερμανούς αιχμάλωτος στον πόλεμο, αρνήθηκε ο Στάλιν να τον ανταλλάξει με έναν Γερμανό στρατηγό που κρατούσε ο ίδιος, λέγοντας ότι δεν ανταλλάσσει κανείς έναν στρατηγό με έναν στρατιώτη. Τελικά το παιδί του κατέληξε να χτυπηθεί από ηλεκτροφόρο σύρμα μέσα στο στρατόπεδο όπου κρατείτο, προφανώς θέλοντας ν’αυτοκτονήσει μ’αυτόν τον τρόπο.

Ο Στάλιν είχε περάσει άσχημα παιδικά χρόνια. Ο αλκοολικός πατέρας του έδερνε τον ίδιο και την μητέρα του και στη συνέχεια τους εγκατέλειψε. Ένας Εβραίος έμπορος, γνωστός της οικογενείας, τον υποστήριζε δίνοντάς του χρήματα και βιβλία. Στο σχολείο τα παιδιά τον κορόϊδευαν γιατί το πρόσωπο του ήταν σημαδεμένο από την ευλογιά. Το πόσο άσχημα ήταν τα σημάδια φαίνεται ακόμα και στις κακής ποιότητας ταινίες της εποχής. Αργότερα το ανάστημά του θα τον έκανε να νοιώθει μειονεκτικά και φορούσε παπούτσια με τακούνι για να φαίνεται ψηλότερος. Στις παρελάσεις όταν χαιρετούσε τα πλήθη ανέβαινε σε σκαμνί. Το πραγματικό του επίθετο ήταν Τζουγκασβίλι (γεωργιανής καταγωγής). Το 1912 πήρε το επίθετο Στάλιν που σημαίνει «ατσάλινος».

Όταν στον λιμό της Ουκρανίας και άλλων περιοχών πέθαναν χιλιάδες άτομα εξ αιτίας των δικών του μεταρρυθμίσεων, προκειμένου να στρέψει την προσοχή της κοινής γνώμης μακριά από τα αποστεωμένα πτώματα που έβλεπε κανείς στα επίκαιρα της εποχής, εκείνος διέταξε να φτιαχτούν έγχρωμες ταινίες προπαγάνδας με χαρούμενες Σοβιετικές χωριατοπούλες που χαμογελούν στο φακό, σαν προσωποποίηση της υγείας και της καλοπέρασης.

Aνάμεσα στα θύματά του, όταν καθάριζε τις μειονότητες, υπήρχαν και 30 χιλιάδες Έλληνες. Στην εποχή της παντοδυναμίας του είναι και μια περίοδος που ονομάζεται Μεγάλη Τρομοκρατία (1936-1938) και μοιάζει πολύ μ’εκείνη του Ροβεσπιέρου όταν όλοι ήταν εχθροί και όλοι έπρεπε να εκτελεσθούν. Ο ίδιος πέθανε σε ηλικία 74 ετών.

Υ.Γ.Τα τελευταία 15 χρόνια ο Πούτιν, που εμφανώς θαυμάζει τον Στάλιν, προσπαθεί να τον αποκαταστήσει μέσα απ'τα σχολικά βιβλία της ιστορίας. Οι ρώσοι μαθητές μαθαίνουν μεν ότι έγιναν εθνοκαθάρσεις αλλά ότι ήταν δικαιολογημένες!

Κείμενο: Δημήτρης Ασημακόπουλος

Πηγή Φωτογραφίας: https://thegatewayonline.ca/2018/04/film-review-the-death-of-stalin/