Η ιστορική αλήθεια σε συνδυασμό με τη μυθιστορηματική φαντασία στο ιδιόμορφο αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρον μυθιστόρημα του Καραγάτση, αποτελούν αφενός ένα μορφωτικό ιστορικό ανάγνωσμα και αφετέρου ένα διασκεδαστικό μυθιστόρημα.

 Οι άγιοι Σέργιος και Βάκχος, που η μνήμη τους εορτάζεται στις 7 Οκτωβρίου, υπήρξαν Ρωμαίοι στρατιώτες τον 3ο μ.Χ. αιώνα. Φίλοι αχώριστοι αν και διαφορετικοί από καταγωγή και χαρακτήρα, πολέμησαν γενναία εναντίον του Χριστιανισμού. Πυρπόλησαν εκκλησίες και μοναστήρια, βίασαν καλόγριες, υπηρέτησαν τον Ρωμαίο Αυτοκράτορα. Διάφορα γεγονότα κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής τους δράσης τους μετατρέπουν από διώκτες του Χριστιανισμού σε θαυμαστές του. Γίνονται Χριστιανοί, καταλήγουν σε μοναχούς και όταν πεθαίνουν γίνονται άγιοι και κατατάσσονται στον Παράδεισο.

 Ωραίες σκηνές και διάλογοι διαδραματίζονται εκεί. Λογικές απορίες των δυο Αγίων συγκρούονται με τη θρησκευτική πίστη. Πολύ ενδιαφέρουσα η σκηνή με τη δίκη του Μ. Κωνσταντίνου που, όταν πεθαίνει, η ομήγυρις των Αγίων στον ουρανό προβληματίζεται αν θα τον ανακηρύξει άγιο, μια και είχε προσφέρει τεράστια υπηρεσία στον Χριστιανισμό ή να τον καταδικάσει για τα εγκλήματά του, ανάμεσα στα οποία και η θανάτωση του γιου του με την υποψία ότι συνήψε δεσμό με τη Φαύστα, δεύτερη σύζυγο του Κωνσταντίνου.

Κάποτε όμως στον Παράδεισο δημιουργείται υπερπληθυσμός. Αποφασίζεται τότε ότι για όποιους αγίους αφιερώνεται ναός, αυτοί θα πρέπει να φύγουν από τον Παράδεισο, να εγκατασταθούν στον ναό τους και από εκεί να βοηθούν τους πιστούς. Έτσι, όταν ο Ιουστινιανός κτίζει ναό στο όνομα των αγίων Σεργίου και Βάκχου, οι δυο φίλοι αναγκάζονται να εγκατασταθούν εκεί. Αόρατοι, εισακούοντας παρακλήσεις των πιστών, παρακολουθούν τις εξομολογήσεις και συχνά, μέσω των ιερέων, επεμβαίνουν με ασυνήθιστες, πρωτότυπες συμβουλές.

Όμως δεν παρακολουθούν μόνο τους πιστούς. Πότε ως άυλα πνεύματα και πότε παίρνοντας ανθρώπινη μορφή, παρακολουθούν όλα όσα συμβαίνουν στην Κωνσταντινούπολη, όλη τη μακρά ιστορία της Πόλης. Τους αυτοκράτορες, τις συνωμοσίες, τους πολέμους, την εμφάνιση του Ισλαμισμού, την εικονομαχία, το Σχίσμα των εκκλησιών, την εμφάνιση των Τούρκων και εν τέλει τη διάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας.

Όταν ο περικαλλής ναός των δυο Αγίων, τόσο ωραίος που αποκαλείται και "Κουτσιούκ (μικρή) Αγία Σοφία" γίνεται τζαμί, οι δυο Άγιοι βρίσκονται σε δεινή θέση. Δεν ξέρουν πού να καταφύγουν. Η εισήγηση του Θεού (του οποίου τις εντολές πάντοτε διαβιβάζει ο Αρχάγγελος Μιχαήλ) είναι η εξής: Οι δυο Άγιοι, Σέργιος και Βάκχος, να καταχωνιαστούν στα θεμέλια του ναού και να πέσουν σε βαθύ ύπνο. Κάθε εκατό χρόνια ο Αρχάγγελος θα τους ξυπνά κι αν ως τότε ο ναός τους θα έχει ξαναγίνει χριστιανικός, να μείνουν εκεί. Αλλιώς να επιστρέψουν στον Παράδεισο.

Πέντε φορές ο Άγγελος τους ξυπνά. Περιδιαβάζουν στην αγαπημένη τους Πόλη, βλέπουν τις αλλαγές που έχουν συμβεί, όχι μόνο στην Πόλη αλλά και σ' ολόκληρο τον κόσμο από το 1453 ως το 1952. Κάθε φορά ελπίζουν... Όμως το 1952 το παίρνουν οριστικά απόφαση. Ο ναός τους δεν πρόκειται ποτέ να ξαναγίνει χριστιανικός. Γυρίζουν λοιπόν οριστικά στον Παράδεισο.

Είναι πραγματικά εντυπωσιακές οι γνώσεις του Καραγάτση για όλη αυτή τη μακρά περίοδο. Ο αναγνώστης "μαθαίνει", αλλά και διασκεδάζει ταυτόχρονα. Χωρίς να προδίδεται η Ιστορία, παρεμβάλλονται διάλογοι, σκηνές φανταστικές δοσμένες με χιούμορ. Ηρωισμοί και εγκλήματα (τόσο συχνή η τύφλωση του αντιπάλου, ακόμα και συγγενών), πόλεμοι και έργα τέχνης, πραξικοπήματα και έργα ειρήνης πλημμυρίζουν έντεκα αιώνες Ιστορίας.

Έχω την άποψη πως, αν στο μάθημα της Ιστορίας οι καθηγητές χρησιμοποιούσαν αποσπάσματα από τον "Σέργιο και Βάκχο" οι μαθητές όχι μόνο θα απολάμβαναν το μάθημα, αλλά θα θυμόντουσαν καλύτερα πρόσωπα και γεγονότα της μακράς, ενδιαφέρουσας, αλλά συνήθως ανιαρής γι' αυτούς Βυζαντινής Ιστορίας. Θα θυμόντουσαν κάποιους τουλάχιστον από το πλήθος των αυτοκρατόρων, όλους αυτούς τους Κωνσταντίνους, τους Λέοντες, τους Ιωάννηδες, τους Αλέξιους, Ισαάκιους και πλήθος άλλους αλλά και ενδιαφέρουσες γυναικείες μορφές όπως τη Θεοδώρα, τη Ζωή, την Ειρήνη την Αθηναία, την Ευδοκία, την Άννα τη Δαλασσηνή (που απαθανάτισε ο Καβάφης)...

Σέργιος και Βάκχος Βιβλιοπωλείον της "Εστίας", 6η έκδοση (Πρώτη έκδοση 1959)

Αναδημοσίευση από το blog της Κίκας Ολυμπίου :http://anagnostria.blogspot.com/2021/11/blog-post.html

 Η Κίκα Ολυμπίου, δημιουργός του επιτυχημένου μπλογκ «Αναγνώστρια» όπου παρουσίαζε και σχολίαζε τα λογοτεχνικά βιβλία που διάβαζε, υπήρξε εκπαιδευτικός και συγγραφέας από την Κύπρο. Είχε γεννηθεί κοντά στην Αμμόχωστο το 1939 και πέθανε το 2022 στη Λευκωσία. Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και εργάστηκε ως φιλόλογος στη μέση εκπαίδευση. Ασχολήθηκε με το διήγημα, την ποίηση και την κριτική. Το μεγαλύτερο μέρος της συγγραφικής της εργασίας έχει δημοσιευθεί στο λογοτεχνικό περιοδικό «Πνευματική Κύπρος». Από το 1969 υπήρξε τακτική συνεργάτις του Ραδιοφωνικού Ιδρύματος Κύπρου σε ραδιοφωνικές, όσο και σε τηλεοπτικές εκπομπές (λογοτεχνικές, για τη γυναίκα, παιδικές). Ασχολήθηκε κυρίως με τη μελέτη της λογοτεχνίας, την κριτική και παρουσίαση βιβλίου και τη συγγραφή σχολικών βοηθημάτων.

Μετά την αφυπηρέτησή της από την εκπαίδευση διορίστηκε από τον Υπουργό Παιδείας και υπηρέτησε ως μέλος της Συμβουλευτικής Επιτροπής της Κυπριακής Βιβλιοθήκης, καθώς και στη Συμβουλευτική Επιτροπή Γραμμάτων του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού. Μεγάλο μέρος των εργασιών της είναι δημοσιευμένο σε εφημερίδες και περιοδικά.

Μια άλλη μεγάλη της αγάπη ήταν τα ταξίδια, για τα οποία έγραψε τόσο στο μπλογκ της όσο και στα βιβλία της «Ταξιδιωτικές περιπλανήσεις» και «70 βιβλία και 9 ταξίδια». Η Κίκα Ολυμπίου υπήρξε φίλη του Ιδεοστρόβιλου και με χαρά μας έδινε το ελεύθερο να αναδημοσιεύουμε τις αξιόλογες αναρτήσεις του μπλογκ της. Το πιο δημοφιλές κείμενό της είναι το «Το περιγιάλι το κρυφό»: Ένα παρεξηγημένο ποίημα 

Μας λείπει η ευγενική, μορφωμένη, καλοπροαίρετη αλλά και οξυδερκής «Αναγνώστρια» και δεν παραλείπουμε να ανατρέχουμε στις ενδιαφέρουσες αναρτήσεις του μπλογκ της.

Σ.Σ Ευχαριστούμε την κυρία Λητώ Σεϊζάνη για την εμπεριστατωμένη παρουσίαση της "Αναγνώστριας".