Ως γνωστόν ο συγγραφέας Luis Sepulveda ήταν ένας από τους πρώτους επώνυμους νεκρούς της πανδημίας covid-19. Ποια ήταν όμως η Μαύρη Αρκούδα για την οποία γράφει σε ένα από τα πολλά, υπέροχα διηγήματά του;

Ο Luis Sepulveda υπήρξε ένας πολυταξιδεμένος, πολυγραφότατος και πολυτάλαντος συγγραφέας, για να μην αναφερθoύμε στην αγωνιστική του δράση, στις φυλακίσεις και τα φριχτά βασανιστήρια τα οποία υπέστη από τη χούντα της Χιλής. Γιατί είναι γνωστό ότι έχουν και οι χούντες τις διαβαθμίσεις τους, και σε αυτόν τον τομέα οι λατινοαμερικάνικες δικτατορίες αγγίζουν το ανώτατο όριο παραλογισμού και βαναυσότητας!

Στα «Χρονικά του περιθωρίου»* ένα από τα σχετικά άγνωστα βιβλία του και σίγουρα όχι ανάμεσα στα best seller του συγγραφέα, ο Sepulveda ασχολείται με τους αφανείς ήρωες ή αντιήρωες. Απλούς ανθρώπους που  συνάντησε, ή που η φήμη τους έφτασε στα αυτιά του, στις περιηγήσεις του ανά την υφήλιο. Σε μια από αυτές τις ιστορίες με τίτλο «Η χώρα των ταράνδων» ξανά- επισκέπτεται την Kiruna, τη βορειότερη πόλη της Σουηδίας έχοντας κατά νου δυο πράγματα. Ένα προσκύνημα στο μνημείο που έχει στηθεί στη μνήμη των 4.000 Λαπώνων που εργάστηκαν για την κατασκευή του μήκους 500 χιλιομέτρων σιδηρόδρομου μεταξύ των ετών 1882 και 1900. Ένα δύσκολο έργο δεδομένων των κλιματολογικών συνθηκών της περιοχής, που ήρθε σε πέρας χάρη στην υπεράνθρωπη προσπάθεια αυτών των εργατών, ἐξ οὗ και το μνημείο.

Η δεύτερη επίσκεψη ήταν στον τάφο της «Μαύρης Αρκούδας». Στον απλό και απέριττο τάφο με την επιγραφή "Άννα, Νορβηγίδα" που τόση συγκίνηση του είχε προκαλέσει την πρώτη φορά που τον είχε επισκεφθεί, τόση ώστε να γράψει για αυτήν την, αγνώστων λοιπών στοιχείων, ΆΝΝΑ.  

Επειδή στην λατινοαμερικάνικη λογοτεχνία τα όρια μύθου και πραγματικότητας είναι πολλές φορές δυσδιάκριτα- και αυτό αποτελεί μεγάλο μέρος της γοητείας της- αναζητήσαμε στο διαδίκτυο  συμπληρωματικές πληροφορίες για όσα αναφέρει ο Sepulveda.

H Anna Rebecka Hofstad ήταν μια νορβηγίδα μαγείρισσα (ξεχάστε τους όρους chef κλπ) η οποία μαγείρευε για τους εργάτες που κατασκεύαζαν την σιδηροδρομική γραμμή. Μεταξύ θρύλου και πραγματικότητας λέγεται ότι φορούσε μαύρα, ήταν ψηλή, γεροδεμένη και όμορφη. Πάντα κατά τον θρύλο πέθανε στην διάρκεια ενός καυγά με έναν εργάτη. (Η φυματίωση από την οποία έπασχε και αναφέρει ο Sepulveda, θα συνέβαλε βέβαια στον θάνατό της). Θάφτηκε στο νεκροταφείο των εργαζομένων του σιδηρόδρομου με την απέριττη επιγραφή στον σταυρό, αυτήν που περιγράφει ο συγγραφέας. Κατά τον Sepulveda, η 'Αννα, αφοσιωμένη στην προετοιμασία του φαγητού για τόσους εργάτες και μονίμως σκυμμένη πάνω από τα καζάνια της, ήταν μαυρισμένη από τον καπνό της φωτιάς, για αυτό την αποκάλεσαν Μαύρη Αρκούδα- Svarta Bjorn στα σουηδικά.

Για να τιμήσουν τη μνήμη της οι σιδηροδρομικοί κάθε Άνοιξη εκλέγουν την Μις Μαύρη Αρκούδα που της απονέμουν ένα στεφάνι από άνθρακα. Έχουν γραφτεί τραγούδια για χάρη της, ακόμη και μπύρα « Μαύρη Αρκούδα» κυκλοφορεί. Το 1979 ο θρύλος της έγινε και ταινία για τον κινηματογράφο!

* Luis Sepulveda : Χρονικά του περιθωρίου, εκδόσεις Opera, μετάφραση Αχιλλέας Κυριακίδης.

Κείμενο : Μαριάννα Καραβασίλη